Aktualności

Zniewolenie Warszawy 17 stycznia 1945

Marek Gizmajer

W PRL 17 stycznia corocznie celebrowano jako dzień wyzwolenia Warszawy przez Armię Czerwoną w 1945 roku. Organizowano uroczystości i akademie, składano wieńce pod „pomnikami wdzięczności”. Czy rzeczywiście tego dnia doszło do wyzwolenia? Kilka dni wcześniej Nemcy wycofali się z doszczętnie zniszczonego miasta, które Sowieci otoczyli i zajęli w kilka godzin praktycznie bez walki, nie licząc drobnych potyczek z maruderami. W gruzach ocalało do 2000 mieszkańców, „warszawskich Robinsonów”.

Pomnik Braterstwa na tle byego Urzdu Bezpieczestwa fot Z Siemaszko 196319 stycznia 1945 roku w odgruzowanych Al. Jerozolimskich obok ruin Dworca Głównego miała miejsce defilada wyzwolicieli z udziałem 1 Armii WP, a już 24 stycznia Beria donosił Stalinowi o skierowaniu do Warszawy wojsk NKWD „w celu zaprowadzenia należytego porządku”.

Wyjaśniał: „Działają grupy operacyjne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz czekistów celem wykrycia i aresztowania kierownictwa Komendy Głównej AK, NSZ i innych podziemnych partii politycznych”.

Pomnik Braterstwa na tle byłej siedziby Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa [fot. Z. Siemaszko 1963]

W PRL podczas rocznicowych uroczystości nawet nie wolno było zastanawiać się nad tym, czym zajmowali się sowieci na Pradze przez pięć miesięcy poprzedzających defiladę 17 stycznia. W połowie września 1944 roku front ustabilizował się na linii Wisły. Niemcy po spacyfikowaniu Powstania, masakrze ludności i rabunku mienia (wywieziono 20-40 tysięcy wagonów dóbr) systematycznie burzyli i palili lewobrzeżne miasto. W tym samym czasie pod drugiej stronie Wisły sowieccy i polscy komuniści biernie patrzyli na klęskę Powstańców, a potem równie systematycznie zakładali urzędy terroru i pacyfikowali resztki polskiego ruchu oporu. Dwaj agresorzy zawarli kilkumiesięczny nieformalny rozejm aby unicestwić naszą stolicę. Różnica polega na tym, że po wojnie zbrodnie Niemców potępia się od dziesiątek lat, a o zbrodniach Rosjan nie mówi się nic.

Wymownym symbolem zniewolenia Warszawy przez sowietów był pierwszy powojenny pomnik słynnych „czterech śpiących” na Placu Wileńskim. Jego koncepcję opracował nieznany do dziś (!) oficer Armii Czerwonej, zaś odsłonięcia dokonał Bolesław Bierut w listopadzie 1945 roku. Widniał na nim napis po polsku i po rosyjsku „Chwała bohaterom Armii Czerwonej” a oficjalna nazwa brzmiała Pomnik Braterstwa Broni.

Symbolika pomnika była wielowarstwowa, ale jednoznaczna. Przedstawieni na szczycie postumentu trzej żołnierze radzieccy atakowali, byli dynamiczni i heroiczni. Górowali nad całością. To zwycięzcy. Pod nimi biernie stało czterech żołnierzy polskich ze spuszczonymi głowami. To pokonani, w najlepszym razie wartownicy nowego porządku. Symbolem zniewolenia był sam cokół. Istniał już przed wojną i był przeznaczony dla pomnika ks. Ignacego Skorupki, bohatera wojny z 1920 roku, który miał stanąć dokładnie w tym samym miejscu. Ćwierć wieku później Sowieci ukradli symbol naszego zwycięstwa i „przerobili” na swój.

Miejsce monumentu jest symboliczne także dlatego, że stał w samym centrum stalinowskiego systemu represji. Tuż obok niego miały swoje siedziby władze nowej Polski – Krajowa Rada Narodowa i Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej – dwieście metrów dalej nadzorująca je ambasada ZSRR, a w promieniu kilkuset metrów kolejno: Miejski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, areszt Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, Więzienie Karno-Śledcze nr III Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (słynące z okrucieństwa tzw. Toledo), Kwatera Główna NKWD w Polsce, Trybunał Wojenny Armii Czerwonej, Komenda Miasta, kilka jednostek NKWD i dowództwa Armii Czerwonej. Niektóre funkcjonowały do 1956 roku. Ponieważ historię piszą zwycięzcy, liczby zakatowanych tam Polaków nigdy nie udało się ustalić. IPN wciąż prowadzi prace badawcze, a w Internecie można obejrzeć przejmujący film IPN TV „Na co patrzyli czterej śpiący?”

Gdy zatem w lewobrzeżnej Warszawie trwało jeszcze Powstanie, na Pradze Sowieci wprowadzali terrorem swój ustrój istniejący pół wieku. Pomnik nieistniejącego braterstwa był symbolem zniewolenia nie tylko Warszawy, ale i całej Polski. Zdemontowano go dopiero w 1992 roku, choć spadkobiercy reżimu walczyli o jego przywrócenie jeszcze ponad dwadzieścia lat. Przegrali dopiero w 2015 roku trochę przypadkiem - zbudowano tu stację warszawskiego metra.

misyjne

facebook_page_plugin

Logowanie

Aktualności i publicystyka

z tv Republika - Ks. Stryczek o ataku O…

ten dlugi wywiad to szczegolowa relacja z medialnej nagonki, ktorej celem bylo niszczenie Ksiedza i calego jego wielkiego dziela dla ubogich - to jest wg nas, KSD, material wręc "edukacyjny...

31-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

prosimy patrona Polski św. Andrzeja Bobo…

KAROL NAWROCKI PODPISAŁ UMOWĘ ZE STOWARZYSZENIAMI KATOLICKO-PATRIOTYCZNYMI 9 maja 2025 08:46/w Informacje, PolskaRadio Maryja fot. nawrocki@25 Trwa nowenna za przyczyną św. Andrzeja Boboli patrona Polski. W Strachocinie, gdzie urodził się Andrzej Bobola...

30-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

18.05 .1920 r. - urodził się św. Jan Paw…

Ojcze Święty Janie Pawle II, miej w opiece Polskę naszą !

17-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

Porady dla wyborców 18.05.2025

18.05.2025 - WYBORY. STAWKA O POLSKĘ. JAK DAWNIEJ, 1989...A REZULTATY JAKIE BYLY, DO DZISIAJ POZOSTALY.  PONIEWAŻ BYLO TAK WIELE SYGNALOW, INSTRUKCJI I TAJEMNYCH WSKAZÓWEK, ZACYTUJEMY TU TYLKO jeden wpis z Fejbuka...

17-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

WYBORY 2025 - SŁOWA BŁ. KS. JERZEGO…

Odpowiedź na pytania kierowane do księdza Jerzego, wygłoszona przez Niego na zakończenie Mszy, św. za Ojczyznę 27 maja 1984 roku, w oparciu o orędzie Episkopatu Polski z dnia 10 września...

14-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

DZIEŁA OJCA TADEUSZA - masz być gotowy n…

Włodzimierz Gójski 49 min ·    A' propos tzw wyłudzeń państwowych środków, o co tak często i bezrefleksyjnie oskarża się polityków PiS. Tylko patrzeć jak uśmiechnięci panowie od wymyślania pisowskich afer postawią podobne zarzuty Oo...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

LIST OTWARTY KAJI GODEK W OBRONIE KS. GR…

powielamy List otwarty p. Kaji Godek, z dn. 23.04.2025, publikowany m.in. na FB:  Kaja Godek 2 godz. ·  Myśleliście, że w sprawie zabójstwa w Oleśnicy nikt nie pójdzie do aresztu? Jednak ktoś poszedł! Chodzi o księdza Grzegorza...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

O WOLNOŚĆ SŁOWA dla wiary, dla Polski

powielamy post w calosci za Fb, z dn. 23.04.2025. Wazny, pisany przez ogromnie doswiadczoną Autorkę, każdy Polak powinien przeczytać i zapamiętać. /K-S-D/ Marcin Gugulski Wczoraj o 08:00 ·    Mądrego zawsze warto posłuchać... https://www.facebook.com/share/p/166oPhDCt5/     Fundacja Archiwum Jana Olszewskiego 17 kwietnia o 20:59 ·  Nie ma...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

TRANSMISJE POGRZEBOWE PAPIEŻA FRANCISZKA

PAPIEŻ SEDE VACANTE WATYKAN PAPIEŻ FRANCISZEK Uroczystości pogrzebowe Ojca Świętego Franciszka. Transmisje Na polskojęzycznym kanale Vatican News w serwisie YouTube będziemy dla Państwa transmitować zbliżające się uroczystości pogrzebowe Papieża Franciszka oraz codzienną modlitwę różańcową.   Vatican News W...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

"Dziennikarz znakomity" - św…

Jan Paweł II: 20. rocznica śmierci (2 kwietnia 2025) i 105. rocznica urodzin (18 maja 2025) KSD: przedrukowujemy za źródłem : Łódzkie Studia Teologiczne - szczególny tekst do dziennikarzy, od św...

02-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej