Strona główna

Zniewolenie Warszawy 17 stycznia 1945

Marek Gizmajer

W PRL 17 stycznia corocznie celebrowano jako dzień wyzwolenia Warszawy przez Armię Czerwoną w 1945 roku. Organizowano uroczystości i akademie, składano wieńce pod „pomnikami wdzięczności”. Czy rzeczywiście tego dnia doszło do wyzwolenia? Kilka dni wcześniej Nemcy wycofali się z doszczętnie zniszczonego miasta, które Sowieci otoczyli i zajęli w kilka godzin praktycznie bez walki, nie licząc drobnych potyczek z maruderami. W gruzach ocalało do 2000 mieszkańców, „warszawskich Robinsonów”.

Pomnik Braterstwa na tle byego Urzdu Bezpieczestwa fot Z Siemaszko 196319 stycznia 1945 roku w odgruzowanych Al. Jerozolimskich obok ruin Dworca Głównego miała miejsce defilada wyzwolicieli z udziałem 1 Armii WP, a już 24 stycznia Beria donosił Stalinowi o skierowaniu do Warszawy wojsk NKWD „w celu zaprowadzenia należytego porządku”.

Wyjaśniał: „Działają grupy operacyjne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz czekistów celem wykrycia i aresztowania kierownictwa Komendy Głównej AK, NSZ i innych podziemnych partii politycznych”.

Pomnik Braterstwa na tle byłej siedziby Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa [fot. Z. Siemaszko 1963]

W PRL podczas rocznicowych uroczystości nawet nie wolno było zastanawiać się nad tym, czym zajmowali się sowieci na Pradze przez pięć miesięcy poprzedzających defiladę 17 stycznia. W połowie września 1944 roku front ustabilizował się na linii Wisły. Niemcy po spacyfikowaniu Powstania, masakrze ludności i rabunku mienia (wywieziono 20-40 tysięcy wagonów dóbr) systematycznie burzyli i palili lewobrzeżne miasto. W tym samym czasie pod drugiej stronie Wisły sowieccy i polscy komuniści biernie patrzyli na klęskę Powstańców, a potem równie systematycznie zakładali urzędy terroru i pacyfikowali resztki polskiego ruchu oporu. Dwaj agresorzy zawarli kilkumiesięczny nieformalny rozejm aby unicestwić naszą stolicę. Różnica polega na tym, że po wojnie zbrodnie Niemców potępia się od dziesiątek lat, a o zbrodniach Rosjan nie mówi się nic.

Wymownym symbolem zniewolenia Warszawy przez sowietów był pierwszy powojenny pomnik słynnych „czterech śpiących” na Placu Wileńskim. Jego koncepcję opracował nieznany do dziś (!) oficer Armii Czerwonej, zaś odsłonięcia dokonał Bolesław Bierut w listopadzie 1945 roku. Widniał na nim napis po polsku i po rosyjsku „Chwała bohaterom Armii Czerwonej” a oficjalna nazwa brzmiała Pomnik Braterstwa Broni.

Symbolika pomnika była wielowarstwowa, ale jednoznaczna. Przedstawieni na szczycie postumentu trzej żołnierze radzieccy atakowali, byli dynamiczni i heroiczni. Górowali nad całością. To zwycięzcy. Pod nimi biernie stało czterech żołnierzy polskich ze spuszczonymi głowami. To pokonani, w najlepszym razie wartownicy nowego porządku. Symbolem zniewolenia był sam cokół. Istniał już przed wojną i był przeznaczony dla pomnika ks. Ignacego Skorupki, bohatera wojny z 1920 roku, który miał stanąć dokładnie w tym samym miejscu. Ćwierć wieku później Sowieci ukradli symbol naszego zwycięstwa i „przerobili” na swój.

Miejsce monumentu jest symboliczne także dlatego, że stał w samym centrum stalinowskiego systemu represji. Tuż obok niego miały swoje siedziby władze nowej Polski – Krajowa Rada Narodowa i Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej – dwieście metrów dalej nadzorująca je ambasada ZSRR, a w promieniu kilkuset metrów kolejno: Miejski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, areszt Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, Więzienie Karno-Śledcze nr III Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (słynące z okrucieństwa tzw. Toledo), Kwatera Główna NKWD w Polsce, Trybunał Wojenny Armii Czerwonej, Komenda Miasta, kilka jednostek NKWD i dowództwa Armii Czerwonej. Niektóre funkcjonowały do 1956 roku. Ponieważ historię piszą zwycięzcy, liczby zakatowanych tam Polaków nigdy nie udało się ustalić. IPN wciąż prowadzi prace badawcze, a w Internecie można obejrzeć przejmujący film IPN TV „Na co patrzyli czterej śpiący?”

Gdy zatem w lewobrzeżnej Warszawie trwało jeszcze Powstanie, na Pradze Sowieci wprowadzali terrorem swój ustrój istniejący pół wieku. Pomnik nieistniejącego braterstwa był symbolem zniewolenia nie tylko Warszawy, ale i całej Polski. Zdemontowano go dopiero w 1992 roku, choć spadkobiercy reżimu walczyli o jego przywrócenie jeszcze ponad dwadzieścia lat. Przegrali dopiero w 2015 roku trochę przypadkiem - zbudowano tu stację warszawskiego metra.

misyjne

facebook_page_plugin

Logowanie

Aktualności i publicystyka

340 rocznica Odsieczy Wiedeńskiej w Wied…

W niedzielny poranek grupa ponad 30 mężczyzn złożyla kwiaty i zapaliła znicze pod symbolicznym grobem Obrońców Wiary w 17 dzielnicy Wiednia. Tak właśnie rozpoczęli upamiętnienie 340 rocznicy Odsieczy Wiedeńskiej członkowie męskiej...

13-09-2023 Aktualności

Czytaj więcej

NAGRODA KSD 2023

Gala wręczenia dorocznej Nagrody Dziennikarskiej Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy 26 czerwca 2023 roku w „Galerii Mariackiej” w Gdańsku odbyła się uroczystość wręczenia „Nagrody im. Maksymiliana Kolbe” za rok 2023, przyznawanej przez Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy.  Tegorocznym laureatem został...

09-07-2023 Aktualności

Czytaj więcej

Msza św. rybaków

Msza dla rybaków na sopockiej plaży 29 czerwca 2023 roku na na plaży, przy przystani rybackiej w Sopocie, obok kapliczki „O szczęśliwy powrót” została odprawiona Msza święta w intencji rybaków i ludzi morza...

09-07-2023 Aktualności

Czytaj więcej

Odpowiedź rzecznika MKiDzN na apel KSD w…

Odpowiedż rzecznika prasowego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - na apel ZG KSD z maja 2023:   Dnia 07 lipca 2023 15:55 Rzecznik <Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.>napisał(a): Szanowny Panie Prezesie, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zwróciło się do...

09-07-2023 Aktualności

Czytaj więcej

18 kwietnia 1942 r, Ravensbruck ....mód…

18 kwietnia 1942 roku w obozie koncentracyjnym Ravensbrück dokonano egzekucji 13 Polek z tego łagru, harcerek. Prosimy wszystkich kapłanów, którzy w tym dniu będą odprawiać Msze św. o wspomnienie tych...

17-04-2023 Aktualności

Czytaj więcej

Wielkanoc 2023

Drodzy w KSD,  Wielka Noc przynosi powrót do życia, ALLELUJA !  życzenia dla wszystkich w KSD, naszych znajomych, przyjaciół i fanów - zdrowia i mocy ducha, abyśmy mogli trwać wiernie przy Prawdzie,  ALLELUJA...

09-04-2023 Aktualności

Czytaj więcej

RELACJA FILMOWA Z ROCŁAWIA 2.04.2023

https://youtu.be/hvNR01c0ySQ RELACJA FILMOWA DLA KSD Z WROCŁAWIA  ------------------------------------------------------------------------------- GOŚĆ NIEDZIELNY : /.../ 8 tysięcy ludzi przeszło przez centrum Wrocławia w Marszu Pamięci św. Jana Pawła II. To jeden z największych katolickich pochodów w stolicy...

05-04-2023 Aktualności

Czytaj więcej

ŚW.JAN PAWEŁ II i krzyż - wiersz Pawła…

Paweł Ziółkowski Św. Jan Paweł II i krzyż                 Święty Janie Pawle II, w gorącym sercu  wychwalałeś krzyż, nasiąknięty trudami,  troskami, cierpieniem, dźwigałeś go bez słów skargi,  gorzkich myśli, aż do spotkania z...

02-04-2023 Publicystyka

Czytaj więcej

CZAS ROZPUŚCIĆ WICI, czyli apel matki Po…

Z pamiętnika matki Polki Aktywistki, działacze, politycy i dziennikarze. Cała horda lewackich krzykaczy, kłamców i zdrajców, rzuciła się na św. Jana Pawła II. Od wielu lat trwały przymiarki do tego ataku...

12-03-2023 Aktualności

Czytaj więcej

Protest wobec insynuacji przeciwko najwy…

Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy z oburzeniem zauważa podejmowanie kolejnych prób niszczenia niekwestionowanych autorytetów hierarchów kościelnych, którzy swą niezłomną postawą w obronie wartości kultury chrześcijańskiej i narodu polskiego na trwałe zapisali się...

12-03-2023 Aktualności

Czytaj więcej